Rene Descartes (1596 - 1650)

Γεννήθηκε στην πόλη Touraine με καταγωγή από παλιά οικογένεια ευγενών και εκπαιδεύτηκε στο Κολέγιο Ιησουητών του Poitiers στη σχολαστική φιλοσοφία και τις φυσικές επιστήμες. Μετά από σπουδές της Νομικής, ακολούθησαν στρατιωτική θητεία από το έτος 1618, κατά την οποία πήρε μέρος σε μάχες το έτος 1620, και ταξίδια σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Το 1629 μετακόμισε ο Καρτέσιος στην Ολλανδία, όπου αφοσιώθηκε εντελώς σε επιστημονικές μελέτες και συνέγραψε το μεγαλύτερο μέρος των μαθηματικών, φυσικών, ιατρικών και μεταφυσικών- φιλοσοφικών έργων του. Ο Καρτέσιος, ένα από τα σημαντικότερα οικουμενικά πνεύματα της παγκόσμιας ιστορίας, δημιούργησε μεταξύ άλλων τις βάσεις της Αναλυτικής Γεωμετρίας, όπου χρησιμοποιείται και το ομώνυμο σύστημα αξόνων και διατύπωσε στη Φυσική ένα νόμο διατηρήσεως. Επίσης διεκπεραίωσε και δημοσίευσε φυσιολογικές παρατηρήσεις, οι οποίες ήταν σχεδόν όλες λανθασμένες, βοήθησαν όμως πολλούς μεταγενέστερους φυσιοδίφες, λόγω της μεθοδολογίας που ανέπτυξε ο μεγάλος διανοητής. Ο Καρτέσιος αναγνωρίζει ως σωστή τη θεωρία του Κοπέρνικου για το ηλιοκεντρικό σύστημα, δεν την υποστηρίζει όμως δημόσια για να αποφύγει διώξεις. Όταν πληροφορείται για την προσαγωγή σε δίκη του Γαλιλέου το έτος 1633, καθυστερεί τη δημοσίευση του βιβλίου του «Le Monde» (=ο κόσμος), στο οποίο θεωρεί δεδομένο το ηλιοκεντρικό σύστημα. Όταν περί τα 10 χρόνια αργότερα τον πληροφορούν ότι έχει βρεθεί πρόσβαση στην «Ιερά Εξέταση» (πιθανόν κάποιο λάδωμα!) κι έτσι δεν θα φτάσει οποιαδήποτε δίκη στην επιβολή ποινής, απαντάει ο Καρτέσιος με επιστολή του το 1643 ότι αδιαφορεί για όποια ποινή του επιβληθεί, φτάνει να μην βρίσκεται στα χέρια των Ιεροεξεταστών! Πολύ σημαντικές είναι επίσης οι φιλοσοφικές μελέτες του Καρτέσιου, οι οποίες επηρέασαν πολλούς σύγχρονούς του και μεταγενέστερους φιλοσόφους.και τις οποίες συμπυκνώνει το έτος 1619 στο απόφθεγμα «cogito ergo sum» (=σκέφτομαι, άρα υπάρχω). Θεμέλιο της φιλοσοφικής σκέψης του είναι η αμφιβολία , αφού οι αισθήσεις συχνά παραπλανούν τον άνθρωπο. Εφόσον αμφισβητεί, αναγκάζεται να σκέφτεται, άρα δικαιολογεί την ύπαρξή του ως ανθρώπινο όν. Αυτό το απόφθεγμα του Καρτέσιου, «cogito ergo sum», και η φιλοσοφία που αυτό εξέφραζε, προκάλεσε και προκαλεί αναστάτωση στους εκκλησιαστικούς κύκλους. Σε μια εποχή που η εκκλησία αγωνιζόταν, άλλοτε με πειθώ και άλλοτε με θανατικές καταδίκες και εκτελέσεις, για τη διαιώνιση και την αναπαραγωγή των παρωχημένων αντιλήψεων, παρουσιάζεται ένα φωτισμένο πνεύμα και δηλώνει ότι η αμφισβήτηση και η σκέψη αποτελούν προϋπόθεση της προόδου! Ακόμα πρόσφατα ανέφερε ανώτερος κληρικός της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας ότι αυτή η αντίληψη του Καρτέσιου «εφαρμόστηκε στην Ευρώπη και την έκαμε να υποταχθεί στη λεγόμενη νοησιαρχία, να είναι δηλαδή το ανθρώπινο λογικό ανώτερο απ' ό,τι υπάρχει στον κόσμο. Από αυτό γεννήθηκε ο ορθολογισμός και από τον ορθολογισμό γεννήθηκε η απιστία εις τον Θεό ...» Αυτό που ομολογεί ο συγκεκριμένος κληρικός και ολόκληρη η χριστιανική εκκλησία εξ άλλου είναι ότι, η πρόοδος της σκέψης και της επιστήμης οδηγεί στην υποχώρηση της άκριτης αποδοχής και της πίστης. Το φθινόπωρο του 1649 προσκλήθηκε ο Καρτέσιος, λόγω της φήμης του, από τη βασίλισα Χριστίνα της Σουηδίας να τη διδάξει φιλοσοφία. Μερικούς μήνες μετά πεθαίνει ο μεγάλος αυτός διανοητής στη Στοκχόλμη.