Γιατί τα παιδιά τρέμουν τα μαθηματικά

Η ειδική ορολογία των μαθηματικών και τα αφηρημένα σύμβολα δυσκολεύουν τους μαθητές να κατακτήσουν τις διάφορες έννοιες

Γιατί οι μαθητές φοβούνται τα μαθηματικά; Και πώς θα ξεπεράσουν τους φόβους τους μπροστά σε ένα μάθημα το οποίο είναι άκρως απαραίτητο για μια επιτυχημένη επαγγελματική ζωή; Η μαθηματικοφοβία είναι το άγχος, ο φόβος, η ανασφάλεια που αισθάνονται οι μαθητές για το μάθημα των μαθηματικών και βέβαια δεν πρόκειται για μια παθολογική κατάσταση. Προξενείται από τις αρνητικές εμπειρίες των μαθητών στο μάθημα των μαθηματικών και επηρεάζει άμεσα τη μαθηματική τους επίδοση, μειώνοντάς τη στο ελάχιστο.
Το φαινόμενο όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί επιστήμονες οφείλεται κατά κύριο λόγο στους εκπαιδευτικούς, στον τρόπο που διδάσκεται το μάθημα, στα «άχαρα» βιβλία των μαθηματικών αλλά και στο οικογενειακό περιβάλλον. Και στην Ελλάδα το πρόβλημα αυτό είναι διαδεδομένο ανάμεσα στον μαθητικό πληθυσμό, ενώ ταυτόχρονα από την άλλη πλευρά οι Ελληνες μαθητές που επιλέγονται από την Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία μέσα από διαγωνισμούς για μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου έχουν πολύ μεγάλες επιτυχίες στις Μαθηματικές Ολυμπιάδες.
Δέος
Οπως λένε οι εκπαιδευτικοί όταν τα παιδιά «μάθουν» από μικρά, δηλαδή από δημοτικό σχολείο να φοβούνται τα μαθηματικά, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα πάψουν ποτέ να τα φοβούνται, θα έχουν χαμηλές επιδόσεις και πάντα θα νιώθουν δέος μπροστά από ένα πρόβλημα μαθηματικών, κάτι που θα έχει συνέπειες και στο επαγγελματικό τους μέλλον.
Η μαθηματικοφοβία αποτελεί ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο. Την ίδια στιγμή όμως τα μαθηματικά γίνονται όλο και πιο απαραίτητα στη ζωή μας, καθώς η τεχνολογική επανάσταση έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου οι άνθρωποι που έχουν δυσκολίες με τις μαθηματικές έννοιες θα αποκλείονται σταδιακά από όλο και περισσότερες σημαντικές θέσεις στην αγορά εργασίας.
Οι μαθηματικοί πιστεύουν ότι το πρόβλημα προέρχεται κυρίως από τον τρόπο που διδάσκονται τα μαθηματικά, χωρίς βέβαια να αποκλείουν και άλλους παράγοντες όπως:

• Η μαθηματική γλώσσα, η οποία απέχει πολύ από τη φυσική καθημερινή γλώσσα. Η ειδική ορολογία των μαθηματικών και τα αφηρημένα σύμβολα δυσκολεύουν τους μαθητές να κατακτήσουν τις διάφορες έννοιες.
• H ιδιαίτερη φύση του μαθήματος των μαθηματικών με την αλυσιδωτή σειρά των εννοιών και την πυραμιδωτή - παραγωγική ανάπτυξή τους, προξενεί ένταση στα παιδιά και δυσχεραίνει τη μαθησιακή διαδικασία σε περίπτωση δημιουργίας κενών.
• Ο φόβος, που εδώ και χιλιάδες χρόνια έχει καλλιεργηθεί για τα μαθηματικά και ότι αυτά μπορούν ν΄ αποτελέσουν κτήμα των λίγων και εκλεκτών.
• Η κακή διδασκαλία των μαθηματικών η οποία στηρίζεται στην απομνημόνευση και αποστήθιση και όχι στην κατανόηση μέσω της ενεργητικής συμμετοχής των μαθητών στη διαδικασία ανακάλυψης και κατασκευής της μαθηματικής γνώσης.

Ακόμη και η διαδικασία αξιολόγησης των παιδιών, η ασκησιομανία και η βαθμοθηρία λειτουργούν αρνητικά.

• Η φοβική τάση για το μάθημα κατά το μεγαλύτερο ποσοστό δημιουργείται στις τάξεις των μαθηματικών και οφείλεται κυρίως στην προβληματική διδασκαλία και συμπεριφορά των διδασκόντων.

Τι πρέπει να προσέχουν οι εκπαιδευτικοί
10 συμβουλές για να λύσουμε την εξίσωση του φόβου
Ενα τρικ για τους γονείς είναι τα μαθηματικά παιχνίδια που κάνουν το μάθημα ευχάριστο και ελκυστικό

• Να μη μαλώνουν τους μικρούς μαθητές όταν κάνουν λάθη στις ασκήσεις, όταν δεν καταλαβαίνουν κάτι, αλλά να προσπαθούν να πείσουν τα παιδιά ήρεμα να ξανασκεφτούν καλύτερα το πρόβλημα.
• Να τονίζουν στα παιδιά ότι ακόμη και οι μεγάλοι μαθηματικοί έκαναν λάθη, αλλά από αυτά τα λάθη μάθαιναν και γίνονταν καλύτεροι.
• Να επιβραβεύουν κάθε προσπάθεια ακόμη και όταν δεν είναι επιτυχημένη και να χρησιμοποιούν τεχνικές ώστε τα παιδιά να έχουν ενδιαφέρον για το μάθημα και να συνεχίζουν τις προσπάθειες.
• Να δίνουν στους μαθητές αρχικά εύκολες ασκήσεις ώστε να τους τονώνουν την αυτοπεποίθηση.
• Να τους δίνουν χρόνο για να κάνουν τις εργασίες και να μην τα πιέζουν.
• Να δημιουργούν ομάδες μαθητών που θα εργάζονται πάνω σε μαθηματικά προβλήματα.
• Να χρησιμοποιούν εκπαιδευτικό υλικό για τη μετάβαση από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο.
• Να ενθαρρύνουν τους μαθητές ώστε να προσεγγίζουν το πρόβλημα με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.
• Να ωθούν τα παιδιά που έχουν δυσκολία να ξαναδιατυπώνουν ένα πρόβλημα με τα δικά τους λόγια, προκειμένου να εντοπιστούν πιθανές παρανοήσεις στα προβλήματα.
• Να χρησιμοποιούν «μαθηματικά παιχνίδια» ώστε να κάνουν το μάθημα ευχάριστο και ελκυστικό, κυρίως για τα παιδιά του Δημοτικού.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Γ. ΤΥΡΛΗΣ

Να το δούμε σαν ένα παιχνίδι
Ο άνθρωπος καθημερινά καλείται να λύσει προβλήματα και να διαχειριστεί τον καταιγισμό των πληροφοριών που δέχεται από το περιβάλλον του. Η μαθηματική σκέψη τού είναι, λοιπόν, απαραίτητη. Παρατηρείται, όμως, το φαινόμενο πολλοί άνθρωποι να έχουν μια φοβία για τα Μαθηματικά, είτε είναι μαθητές είτε ενήλικες. Το ιδανικό θα είναι όλοι οι άνθρωποι ή έστω η συντριπτική πλειοψηφία να έχει θετική στάση απέναντι στα Μαθηματικά. Κάποιοι τρόποι για να συμβεί αυτό είναι η αντιμετώπισή τους σαν παιχνίδι, το να συνειδητοποιήσουν τις εφαρμογές των μαθηματικών που βρίσκουν κάθε μέρα δίπλα τους, όπως και να κατανοήσουν ότι τα Μαθηματικά είναι τρόπος σκέψης και όχι απλή εφαρμογή τύπων.
Ελπίζουμε ότι η βελτίωση της παρεχόμενης μαθηματικής παιδείας, οι παρεμβάσεις της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας αλλά και η χαρά που παίρνουν οι Eλληνες στις δύσκολες σημερινές συνθήκες από τις επιτυχίες των Ελλήνων μαθητών (δεν είναι λίγο να είναι η Ελλάδα στη Διεθνή Μαθηματική Ολυμπιάδα στη 2η θέση ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης) θα βοηθήσουν να σπάσει η μαθηματικοφοβία, διότι η θετική στάση απέναντι στα Μαθηματικά βοηθά να έχουμε ενεργούς πολίτες με κριτική σκέψη.
Ο Γιάννης Τυρλής είναι αντιπρόεδρος της Επιτροπής Διαγωνισμών της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας.