8 μεγάλοι νεοέλληνες μαθηματικοί

Παναγιώτης Ζερβός (1878-1952)

 

Γεννήθηκε στην Κεφαλονιά το 1878. Ξεκίνησε τις σπουδές του στο μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και από το 1901 εργάστηκε ως δάσκαλος στο Ληξούρι, στον Πειραιά και στην Αθήνα μέχρι το 1903, οπότε έφυγε στο Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του. Το διάστημα 1903 - 1905 παρακολούθησε μαθήματα διάσημων Mαθηματικών στη Σορβόννη και το College de France και παράλληλα έπαιρνε μέρος στις συνεδρίες της Μαθηματικής Εταιρείας της Γαλλίας, οπού παρουσίασε και δικές του εργασίες. Επιστρέφοντας στην Αθήνα έγινε υφηγητής των Μαθηματικών (1906) και δίδαξε θέματα σχετικά με τις διαφορικές εξισώσεις, την ανώτερη Άλγεβρα, την Τριγωνομετρία και τον απειροστικό λογισμό, διδάσκοντας συγχρόνως και στην Μέση Εκπαίδευση μέχρι το 1917 οπότε και εκλέχτηκε τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου παρέμεινε μέχρι το 1949. Κατά τη δεκαετία του 1930 ασχολήθηκε με τη διοργάνωση διαβαλκανικών μαθηματικών συνεδρίων, και ήταν πρόεδρος του πρώτου συνεδρίου που έγινε στην Αθήνα το 1933, ενώ στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του αντιπροσώπευσε την Ελλάδα σε πολλά αντίστοιχα διεθνή συνέδρια. Ασχολήθηκε με διάφορους κλάδους της Μαθηματικής Ανάλυσης και ιδιαίτερα με το πρόβλημα του Monge, για το οποίο σύνταξε και ειδική μονογραφία, κατόπιν πρότασης της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών (1932). Παράλληλα, ο Π. Ζερβός ασχολήθηκε με ζητήματα της Φιλοσοφίας των Επιστημών, και με τις σχέσεις Μαθηματικών και Φιλοσοφίας (ιδιαίτερα μάλιστα με τη σχέση του έργου του Πλάτωνα με τα Μαθηματικά), ενώ υπήρξε ο ιδρυτής και πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρίας. Το 1936 εκλέχτηκε πρόσεδρο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1946 τακτικό μέλος στην έδρα των Μαθηματικών Επιστημών. Πέθανε το 1952.

Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (1873-1950)

Γεννήθηκε στο Βερολίνο στις 13 Σεπτεμβρίου 1873, όπου ο πατέρας του ήταν διπλωμάτης, πρεσβευτής της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μεγάλωσε σε ένα ευρωπαϊκό, επιστημονικό και αριστοκρατικό περιβάλλον, με ζωντανά τα στοιχεία της ελληνορθόδοξης οικογενειακής καταγωγής. Μιλούσε πολύ καλά ελληνικά, γαλλικά, γερμανικά και τούρκικα. Φοίτησε στη Σχολή της Ριβιέρας και του Σαν Ρέμο. Στο γυμνάσιο των Βρυξελλών, από όπου αποφοίτησε κατάλαβε για πρώτη φορά, στο μάθημα της γεωμετρίας, ότι η σχέση του με τα μαθηματικά θα ήταν δια βίου.

Ένας διαγωνισμός μαθηματικών, στον οποίο καλείται η τάξη του να διαγωνιστεί επί δύο κατά σειρά χρόνια, αποδεικνύει τις μαθηματικές του ικανότητες. Αναδεικνύεται πρώτος και τις δύο χρονιές. Όνειρο του, η ενασχόληση με τα μαθηματικά. Ο πατέρας του θεωρεί τη μαθηματική επιστήμη «επάγγελμα χωρίς μέλλον». Δεν τον αφήνει να σπουδάσει το αγαπημένο του θέμα και ο Κωνσταντίνος, ακολουθώντας την πατρική προτροπή, σπουδάζει στη Στρατιωτική Σχολή του Βελγίου, από την οποία αποφοιτά ως αξιωματικός του Μηχανικού.  Συνεχίζει όμως να συμμετέχει σε διαγωνισμούς μαθηματικών, στους οποίους και διαπρέπει. Το 1898 έρχεται στην Αίγυπτο, όπου παρέμεινε για δυο χρόνια και εργάστηκε ως μηχανικός. Τον Ιούνιο του 1900, εγκαταλείπει την Αίγυπτο, τα φράγματα και το επάγγελμα του μηχανικού, για τη μεγάλη του αγάπη: τα μαθηματικά.

Κάθεται ξανά στα θρανία της μαθηματικής σχολής των Πανεπιστημίων του Βερολίνου και του Γκέτιγκεν, όπου αναδεικνύεται διδάκτορας το 1908. Η διδακτορική του διατριβή «Περί των ασυνεχών λύσεων στο λογισμό των μεταβολών» είναι η πρώτη μελέτη η οποία ασχολείται συστηματικά με τη θεωρία των σποραδικών λύσεων, καθώς μέχρι τη στιγμή εκείνη υπήρχαν μόνο περιορισμένα συμπεράσματα. Η μετέπειτα έρευνα του στον κλάδο αυτό αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα σε σειρά άλλων τομέων.

Η ακαδημαϊκή του καριέρα περιλαμβάνει έδρες διδασκαλίας μαθηματικών στα γερμανικά πανεπιστήμια της Βόννης, του Ανοβέρου, του Γκέτιγκεν, του Βερολίνου και του Μονάχου. Αναδεικνύεται έτσι σε κορυφαίο μαθηματικό παγκόσμιου επιπέδου. Το 1920, αναλαμβάνει κατ΄ εντολή του Ελευθέριου Βενιζέλου να οργανώσει το υπό ίδρυση Πανεπιστήμιο της Ιωνίας στη Σμύρνη, των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης. Κατορθώνει να διασώσει τη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Σμύρνης και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, μεταφέροντας τους τόμους της στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το διάστημα 1922-1924 είναι καθηγητής μαθηματικών και μηχανικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το 1924, εγκαθίσταται οριστικά στο Μόναχο. Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1930, προκειμένου να συμβάλει στην αναδιοργάνωση των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης.

Πολύπλευρος και παραγωγικός μαθηματικός πια, ο Κ. Καραθεοδωρή βάζει τη σφραγίδα της επιτυχίας στις μαθηματικές εργασίες με τις οποίες ασχολείται. Το πεδίο της έρευνας του, ευρύ. Λογισμός των μεταβολών, μερικές διαφορικές εξισώσεις, πραγματικές συναρτήσεις, μιγαδικές συναρτήσεις, γεωμετρική οπτική, θερμοδυναμική, γεωμετρία, θεωρία των συνόλων, αστρονομία, ειδική θεωρία της σχετικότητας του Α. Αϊνστάιν. Πρέπει να σημειωθεί η στενή επιστημονική συνεργασία και αλληλοεκτίμηση μεταξύ του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή και του Αϊνστάιν. Ο Αϊνστάιν τον θεωρεί δάσκαλο του.

«Κύριοι, ζητήσατε να σας απαντήσω σε χίλια δυο πράγματα, κανείς σας όμως δεν θέλησε να μάθει ποιος ήταν ο δάσκαλός μου, ποιος μου έδειξε και μου άνοιξε τον δρόμο προς την ανώτερη μαθηματική επιστήμη, σκέψη και έρευνα. Και για να μην σας κουράσω, σας το λέω έτσι απλά, χωρίς λεπτομέρειες, ότι μεγάλος μου δάσκαλος υπήρξε ο αξεπέραστος Έλληνας Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, στον οποίο, εγώ προσωπικά, αλλά και η μαθηματική επιστήμη, η φυσική, η σοφία του αιώνα μας, χρωστάμε τα πάντα»

΄Aλμπερτ Αϊνστάιν στην τελευταία συνέντευξη τύπου που παραχώρησε το 1955.

Κυπάρισσος Στέφανος (1857 – 1917)

Ο Κυπάρισσος Στέφανος γεννήθηκε στις 11 Μαΐου 1857 στο νησί Κέα των Κυκλάδων. Φοίτησε και τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Γυμνάσιο της Σύρου με την άμεση παρακολούθηση του πατέρα του, o οποίος ήταν δάσκαλος. Μετά το τέλος των γυμνασιακών του σπουδών γράφτηκε στο Μαθηματικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1878 αναγορεύτηκε διδάκτωρ της Φιλοσοφίας των Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη συνέχεια για να τελειοποιήσει τις μαθηματικές του σπουδές, μετέβη στη Γαλλία, όπου γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο και έγινε μαθητής των τότε μεγάλων Γάλλων μαθηματικών Darboux, Jordan και Hermite. Μετά την αναγόρευση του ως διδάκτορας του Πανεπιστημίου στο Παρίσι το 1884 επέστρεψε στην Ελλάδα και στις 21 Νοεμβρίου 1894 γίνεται επίτιμος καθηγητής της Ανώτερης Άλγεβρας και της Αναλυτικής Γεωμετρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.  Το επόμενο έτος γίνεται και καθηγητής  Μαθηματικών στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Nικόλαος Νικολαίδης(..-1889)

Γεννήθηκε στην Τρίπολη. Ο πατέρας του ήταν από τη Φιλιππούπολη,  είχε πάει στην Ελβετία και είχε γυρίσει στην Ελλάδα με την έναρξη της επανάστασης του 1821. Σε νεαρή ηλικία κατατάχτηκε στην Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων και, αφού αποφοίτησε με άριστα πήγε με υποτροφία στο Παρίσι για να συμπληρώσει τις σπουδές του. Φοίτησε στην Πολυτεχνική Σχολή και στην σχολή των Γεφυροδοποιών και με την διατριβή του απέσπασε την προσοχή και τον έπαινο των καθηγητών του. Εξέδωσε επίσης μόνος του το περιοδικό σύγγραμμα «Analectes du memoires et notes sur diverses parties des mathematiques», του οποίου τουλάχιστον είκοσι τεύχη τυπώθηκαν με δημόσια δαπάνη στο Εθνικό Τυπογραφείο. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα έλαβε τον βαθμό αξιωματικού του μηχανικού, και διορίστηκε καθηγητής στη Σχολή των Ευελπίδων. Με την έκρηξη της Κρητικής επανάστασης το 1866 ήταν ο πρώτος που παρουσιάστηκε στον πόλεμο. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες και επανήλθε στην Αθήνα. Παραιτήθηκε από το βαθμό του και πήγε εθελοντής στη Γαλλία, όπου του ανατέθηκε η διοίκηση του 174ου Τάγματος των Εθνοφυλάκων της Βελβίλλης. Μετά την λήξη του Γαλλογερμανικού Πολέμου επέστρεψε στην Ελλάδα και συνέχισε τις επιστημονικές του μελέτες. Διορίστηκε τακτικός καθηγητής των μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο στις 29 Ιουνίου 1871, απαλλάχτηκε όμως το 1881 λόγω ασθενείας, και πήρε σύνταξη. Απεβίωσε στις 29 Ιουνίου 1889 στο Πολιτικό Νοσοκομείο της Αθήνας, όπου νοσηλεύονταν εξαιτίας τραύματος που προήλθε από τυχαία πτώση του στον σιδηρόδρομο.

 

Κώνσταντινος Παπαϊωάννου (1899-..)

 

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1899. Σχολείο πήγε στο Πρακτικό Λύκειο και στην συνέχεια σπούδασε στο Πολυτεχνείο Αθηνών. Αποφοίτησε το 1919 με δίπλωμα της Ανώτατης Σχολής των μηχανολόγων - ηλεκτρολόγων. Συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο και πήρε δίπλωμα Μαθηματικών και αναγορεύτηκε διδάκτωρ των Ανώτερων Μαθηματικών. Διορίστηκε καθηγητής του Πανεπιστημίου και έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

 

Χρήστος Παπακυριακόπουλος (1914 – 1976)

 

Γεννήθηκε στο Χαλάνδρι το 1914 και είχε καταγωγή από την Τρίπολη. Αποφοίτησε από το Βαρβάκειο και το 1933 γράφτηκε στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ. Εκεί συνάντησε τον καθηγητή μαθηματικών Νικόλαο Κρητικό, ο οποίος αναγνώρισε το μαθηματικό του ταλέντο και τον έπεισε να μετεγγραφεί στη Μαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα ενδιαφέροντα του εντοπίζονταν στην τοπολογία, ένα κλάδο των μαθηματικών που εκείνα τα χρόνια βρισκόταν σε εμβρυακό στάδιο. Μετά την αποφοίτησή του το 1938 εργάσθηκε ως βοηθός του καθηγητή Κρητικού στο ΕΜΠ. Γρήγορα κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία και όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος του '40 βρέθηκε στο αλβανικό μέτωπο. Την ίδια εποχή πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετά τα «Δεκεμβριανά» (1944), πήρε τα βουνά με τους αντάρτες και βρέθηκε να διδάσκει Αριθμητική σε μικρούς μαθητές στην Καρδίτσα. Μάταια ο νονός του, που ήταν Υπουργός Εσωτερικών, τον έψαχνε για να τον διορίσει Δήμαρχο Χαλανδρίου. Το 1945 επανήλθε στο Πολυτεχνείο, αλλά το κλίμα ήταν βαρύ γι' αυτόν, λόγω των αριστερών του φρονημάτων. Απολύθηκε μαζί με τον μέντορά του καθηγητή Κρητικό το 1946. Ασχολήθηκε μόνος του και σε πλήρη επιστημονική απομόνωση με την επιστήμη του και το 1948 προσκλήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, όταν εντυπωσίασε τον Αμερικανό μαθηματικό Ραλφ Φοξ με την προσπάθεια λύσης ενός μαθηματικού προβλήματος. Ο νεαρός μαθηματικός αποδέχτηκε την πρόσκληση και δεν ξαναγύρισε ποτέ στην Ελλάδα, εκτός από λίγες μέρες για την κηδεία του πατέρα του το 1952. Η μεγάλη συνεισφορά του «Πάπα», όπως τον αποκαλούσαν οι Αμερικανοί, ήταν τα τρία σπουδαία θεωρήματα που άνοιξαν τον δρόμο για την κατανόηση του χώρου που ζούμε: «Λήμμα του Ντεν», «Θεώρημα του Βρόχου» και «Θεώρημα της Σφαίρας».Με τη δημοσίευσή τους στα τέλη της δεκαετίας του '50, λύθηκαν οριστικά τα προβλήματα που κυριαρχούσαν στην τοπολογία για σχεδόν πενήντα χρόνια. Το 1964 ήλθε η αναγνώριση, καθώς τιμήθηκε με το βραβείο Βέμπλεν, που θεωρείται η ανώτατη τιμητική διάκριση στο χώρο της Γεωμετρίας. Του προσφέρθηκε επανειλημμένως καθηγητική έδρα, την οποία δεν αποδεχόταν για να μένει απερίσπαστος στο ερευνητικό έργο, που έβαζε πάνω απ' όλους και όλα. Από τις αρχές της δεκαετίας του '60 ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την υπόθεση του Πουανκαρέ, ένα άλυτο πρόβλημα μέχρι τότε, πρόκληση για κάθε μεγάλο μαθηματικό μυαλό. Έθεσε τις βάσεις για τη λύση του, την οποία βρήκε ο Ρώσος Γκριγκόρι Πέρελμαν το 2002. Έφυγε από τη ζωή στις 29 Ιουνίου 1976, χτυπημένος από καρκίνο του στομάχου.

Γεώργιος Ρεμούνδος (1878 - 1928)

 

Γεννήθηκε στην Αθήνα και παρακολούθησε μαθήματα στη Βαρβάκειο σχολή, από όπου και αποφοίτησε. Σπούδασε μαθηματικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι με υποτροφία του ελληνικού κράτους. Φοίτησε στην Ecole Normal Superieure καθώς και στην Faculte des sciences. Αναγορεύθηκε διδάκτορας και συμμετείχε ενεργά στις δραστηριότητες της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών. Επέστρεψε στην Ελλάδα, διορίστηκε στη Βαρβάκειο και το 1904 αναγορεύτηκε υφηγητής της ανώτερης μαθηματικής ανάλυσης και το 1912 τακτικός καθηγητής της ίδιας έδρας στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Αργότερα έγινε καθηγητής του Ε.Μ.Π. και της ανώτατης σχολής οικονομικών και εμπορικών επιστημών. Το 1926 διορίστηκε, με την συντακτική πράξη ίδρυσης της Ακαδημίας Αθηνών, μέλος αυτής. Διετέλεσε επίσης πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπείας Πνευματικής Συνεργασίας για την Κοινωνία των Εθνών καθώς και κοσμήτορας της Σχολής Θετικών Επιστημών του πανεπιστημίου Αθηνών (1916-1917,1922-1923) Δημοσίευσε πάνω από 100 επιστημονικές εργασίες, διατύπωσε πρώτος το θεώρημα περί της πυκνότητας των μηδενιζουσών τιμών, ενώ πολλές από τις εργασίες του τιμήθηκαν διεθνώς. Πέθανε το 1928  και ενώ επέστρεφε στην Ελλάδα από την Γαλλία που βρισκόταν για την συνεδρίαση της Κοινωνίας των Εθνών.

 

Νικόλαος Χατζιδάκης (1872-1942)

 

Γεννήθηκε το 1872 στο Βερολίνο. Η καταγωγή του ήταν από την Κρήτη. Γυμνάσιο πήγε στην Αθήνα και σπούδασε στο Εθνικό Πανεπιστήμιο, όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ των Μαθηματικών. Συνέχισε τις σπουδές στο Παρίσι, Γκέτιγκεν, και Βερολίνο. Επέστρεψε και διορίστηκε καθηγητής της Θεωρητικής Μηχανικής και Αστρονομίας στην Σχολή των Ευελπίδων και αργότερα τακτικός καθηγητής των Ανωτέρων Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο. Δίδαξε επίσης στην Σχολή των Δοκίμων. Είναι ο εισηγητής στην Ελλάδα της Απειροστικής Γεωμετρίας και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Ο Νικόλαος Χατζιδάκις υπήρξε θερμός πατριώτης. Το 1897, διέκοψε τις σπουδές του στο Παρίσι για να πάρει μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα που είχε ξεκινήσει στη γενέτειρά του, την Κρήτη. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, παρότι γνώριζε τη γερμανική και ιταλική γλώσσα δεν καταδέχτηκε να συνάψει γνωριμίες με τους κατακτητές και πέθανε από την πείνα στις 25/1/1942