Η ιπτάμενη μηχανή του Αρχύτα

Από την πρώτη εμφάνιση του πάνω στη γη ο άνθρωπος θαύμαζε και ζήλευε συγχρόνως την ικανότητα των πουλιών να πετούν λεύτερα στον αέρα. Ο μύθος του Δαίδαλου και του Ίκαρου,  των πρώτων αεροπόρων , καθώς και η εικόνα του φτεροπόδαρου θεού Ερμή δείχνει τον ιδιαίτερο πόθο των αρχαίων Ελλήνων να κάνουν φτερά , να πετάξουν , να κατακτήσουν την γαλάζια απεραντοσύνη του ουρανού. Σήμερα το όνειρο αυτό είναι πραγματικότητα. Τα αεροπλάνα αυλακώνουν τον ουρανό και ακόμα πιο ψηλά, οι δορυφόροι και τα διαστημόπλοια, προσπαθούν να φτάσουν τα άστρα.....

       Ποια όμως είναι η πρώτη μηχανή που πρωτοπέταξε στον αέρα; Αν ανοίξετε μια εγκυκλοπαίδεια θα σας πει ότι ο Λεονάρτο ντα Βίτσι είχε κάνει σχέδια πτητικών μηχανών και προσπάθησε χωρίς επιτυχία να τις απογειώσει πριν 500 χρόνια. Οι αδελφοί Μονγκολφιέρ πρωτοπέταξαν το πρώτο αερόστατο το 1783. Εξάλλου το πρώτο , πρωτόγονο αεροπλάνο πέταξε για 100 μέτρα μόλις πριν 100 χρόνια από τους αδελφούς Ράιτ. Οι αναφορές όμως αυτές είναι ανακριβείς εφόσον δεν αναφέρουν την πρώτη επιτυχή πτήση που έγινε πριν 2400 ολόκληρα χρόνια από μηχανή που κατασκευάστηκε στην αρχαία Ελλάδα.

        Τον 5^ο αιώνα π.Χ. ζούσε στον Τάραντα της Μεγάλης Ελλάδας ο Αρχύτας. Ήταν μαθηματικός αστρονόμος και φιλόσοφος. Οι συμπατριώτες του τον εκτιμούσαν πολύ γιαυτό και 7 φορές τον είχαν εκλέξει στρατηγό κυβερνήτη του Τάραντα. Ως στρατηγός επέδειξε μεγάλες ικανότητες αφού ουδέποτε ηττήθηκε σε μάχη. Αναφέρεται ότι συνδεόταν φιλικά με τον μεγάλο φιλόσοφο  Πλάτωνα , τον οποίο προστάτεψε και φιλοξένησε στον Τάραντα, όταν τον κυνηγούσε ο τύρρανος των Συρακουσών Διονύσιος. Ακόμα ήταν Πυθαγόρειος φιλόσοφος , ανήκε δηλαδή στην φιλοσοφική σχολή που ίδρυσε ο Πυθαγόρας.

          Ο Αρχύτας ήταν και μεγάλος μαθηματικός , αφού κατάφερε να λύσει ένα από τα μεγαλύτερα μαθηματικά προβλήματα της αρχαιότητας το Δήλιο πρόβλημα. Κατάφερε να βρει γεωμετρική λύση στο πρόβλημα του διπλασιασμού του όγκου ενός κύβου με την χρήση του χάρακα και του διαβήτη μόνο. Η λύση αυτή, που είναι πολύ περίπλοκη, δείχνει την μαθηματική ιδιοφυία του ήρωα μας.

          Το 405 π.Χ.  ο Αρχύτας κατασκεύασε την πρώτη ιπτάμενη μηχανή που κατάφερε να αφήσει το έδαφος , να υψωθεί στον ουρανό και να πετάξει. Την ονόμασε περιστερά ή πετομηχανή. Η συσκευή αυτή πρέπει να είχε ένα σύστημα αεριοπροώθησης , κάτι σαν μικρό , μη επανδρωμένο αεριωθούμενο αεροπλάνο! Ο πιεσμένος αέρας έβγαινε από το πίσω μέρος του μικρού αεροσκάφους και ήταν η αιτία της πτήσης του. Η ιστορία της πρώτης ιπτάμενης μηχανής αναφέρεται από τους συγγραφείς Φαβωρίνο και Τζέλιους στο έργο τους «Αττικές νύκτες ».

       Ο Έλληνας ερευνητής Ευάγγελος Σταμάτης αναφέρει , ότι η περιστερά λειτουργούσε με σύστημα συμπίεσης αέρα. Το μικρό αεροπλάνο πέταξε σε μια απόσταση 200 μέτρων , αρκετά μεγαλύτερη από την απόσταση που πέταξε το αεροπλάνο των αδελφών Ράιτ στην πρώτη τους πτήση.Το σχήμα της πετομηχανής , όπως φαίνεται στα σχέδια , κάνει εντύπωση γιατί είναι ιδιαίτερα αεροδυναμικό . Αν το συγκρίνουμε με το σχήμα ενός σύγχρονου πολεμικού αεροπλάνου, γίνεται αμέσως φανερό ότι ο κατασκευαστής της μηχανής είχε μελετήσει αρκετά και είχε γνωρίσει τις αρχές της αεροδυναμικής.

        Το πιο πάνω γεγονός δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση , αφού ο Αρχύτας ήταν σπουδαίος μηχανικός και σ’ αυτόν αποδίδονται πολλές μηχανικές ανακαλύψεις. Πιστεύεται ότι ο Ταραντίνος μηχανικός είχε εφεύρει τον κοχλία , την βίδα , την τροχαλία και είχε κάνει τα σχέδια πολλών άλλων κατασκευών. Η κατασκευή της πετομηχανής ήταν για τον Αρχύτα ένα παιγνίδι και ένα πείραμα μαζί, για μελέτη των αρχών της πτήσης. Το γεγονός ότι σε μια εποχή που δεν υπήρχαν μηχανές εσωτερικής καύσης (  σαν τις μηχανές του αυτοκινήτου για παράδειγμα ), πέτυχε την πρώτη στην ιστορία πτήση , καταγράφεται σαν ένας ακόμα άθλος του ελληνικού πολιτισμού.